PSİKOLOJİ 205 - Hased

Senin inandığın şeye göre tabiatın huyların şekilleniyor..işte senin ahlak'ın odur.Çünki fıtratta hiçbir belirleniş yok iken onları aklın ve inançların belirleyip uyandırıyor.. Ortaya çıkan halde senin Ahlak'ın yani huyun tabiatın oluyor..Eğer sen Allah cc 'ın rızasını esas alıp ona göre huyunu tabiatını belirlersen seni toplumsal bencillikten kurtarır..Ruhu ve zihni hallerin toplamına Ahlak deniyor..

Mektubat:262

Müminlerde  > nifak ve
                       > şikak
                       > kin ve
                       > adavete
              ●●●●●●●●●●●●●●●●
               SEBEBİYET VEREN
                 > tarafgirlik ve
                 > inad ve
                 > hased

Bu > tarafgirlik ve
      > inad ve
      > hased
••••••••••••••••••••••••••
Bu sıfatlar nifaka , şikaka , kine ve hasede sebebiyet verebiliyor, veriyor..

           BUNLARDA
           ••••••••••••••••
> hakikatça ve
> hikmetçe ve
> insaniyet-i kübra olan
   islamiyetçe ve
> hayat-ı şahsiyece ve
> hayat-ı içtimaiyece ve
> hayat-ı maneviyece
---------------------------------------------------
> çirkin ve
> merduddur
> muzır ve
> zülumdur ve
> hayat-ı beşeriye için zehirdir..

Hasedin bir ucu kuvve-i şeheviyeden..Buradan şiddetli taleb etmek sahib olmak..
Diğer tarafı ise kuvve-i gadabiyeden.Buradanda şiddetli yokluğuna arzu etmekten hasıl olur..

O Zaman Hasedin
--------------------------------
TEFRİTİ > Kuvve-i Gadabiyeden
                   beslenir...

VASATI  > İstikamet sünnet-i
                   seniyeden beslenir..

İFRATI   > Kuvve-i şeheviyeden
                   beslenir..

HIRS
-----------

Menşe-i Hırs :
Muhakeme-i akliyenin bozulmasından beslenir ki bir insanın tüm güzelliklere sahib olamayacağını bilmemektir. Bilmiyor ki tüm güzelliklere sahib olmak mümkün olmuyor.Ve şeytandan başka hiçbir insanda mutlak şer olamayacağını idrak etmemektir..Çünki Kuvve-i Gadabiyesiyle O'nun ( hased ettiği kişiyi ) hak ile yeksan olmasını temenni eder.Oysa onda onun bilmediği veya bilip kabul etmediği veya görmek istemediği güzelliklerini görmemek veya olmadığını iddia etmek gayzından beslenir..

İnsanın helakı 3 kuvvenin ifrad ve tefritiyle mümkündür.
Bu mertebeler müsibet ve afattırlar..

Şehvete nisbeten gadab ve Gadaba nisbetle heva daha
----------------------------------------------
Azamdır...

Fahşadan    > Şehvet ve
Münkerden  > Gadab ve
Bağy'den      > Heva
------------------------------------------
Kastedilmiştir ki hutbede bunları cemeden ayeti okuyoruz..

" Veyanha anil fahşa-i vel münkeri vel bağy " nazmı celilinden çıkıyor.Nahl:90

Şehvet 》 bihimiyet ve
Gadab  》 Seb'ğıyet ve
Heva     》 Şeytaniyettir.

Şehvet ile insan 》 Nefsine ve
Gadab ile insan  》 Diğerine ve
Heva ile insan     》 Rabbine
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
Zülm ve isyan eyler.

İnsanın insana yaptığı zülmün temelini de oluşturur..

Şehvetin neticesi 》 Hırs ve
                               》 Buğ / ve
                                 ( Buhl ) cimrilik
                                    Pintilik
                                   Tamahkarlık.

Gadabın neticesi 》 Ucb ve
                               》 Kibir ve
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
Bunların ceminden 7 ci süfli bir sıfat ortaya çıkar ki buda HASED dir..
 

Hevanın neticeside 》 Bidat ve
                                   》 Küfür olup

Hasedin en fenası ulemalar arasında meydana gelen metalib-i ilmiyede meydana gelen haseddir.

Allah'ın bir kuluna ihsanını çok görüp zevalini arzu etmektir..

Dostların hasedi düşmanlarının husümetinden beterdir..

Adeta hased Allah'a bir itirazdır.
( haşa )

Hased adeveti celb eder.Hased den uzak olan düşmandanda beri olur..

Kurtlar ağacı
Hasedde kalbi aşındırır..

Hasedçilere en büyük ceza hased ettiği kişilerin muaffakiyetleri kafidir...

Hevesat-ı nefsaniyesine galebe edebilenler >mesuddur..

Hased emrazın en büyüğüdür.
( Hastalıkların en büyüğüdür )

Hased Arabçada müteaddi isim.Başkasının malik olduğu nimet ve saadetinin zevalini istemek..

Hased imanı bloke etmeye çalışıp ifsad eder..

Hasedi terk etmek cesedi hıfz etmektir.

Hasid mahrumdur..

Hasedin menşei ; hırs yani haris olmak , maddi ve manevi nimetlerin bir şahsın cemetmesini aklen muhal olduğunu bilmemektir..

Bu tasavvufa göre mudakkik alimlere göre kuvve-i akliye..
İnsana en çok afet olan bu üçün sırasıyladır..Enşer > Heva > sonra gadab > sonra şehvettir..

Fahşadan    》 Şehvet
Münkerden  》 Gadab
Bağyeden     》 Heva
---------------------------------------------------
Kastedilmiştir ayette..

İnsan şehvet ile   》Kendine
Gadab ile insan   》Diğerine
ve heva ile insan 》Rabbine
-------------------------------------------------------
Zülm ve isyan eder..

Şehvetin neticesi 》 hırs ve
                               》 buğl ( buhl )
                                  cimrilik pintilik
                                  Tamahkarlık.

Gadabın neticesi 》 Ucb ve
                               》 Kibir

Hevanın neticesi 》 Bidat ve
                               》 Küfür olup
-------------------------------------------------------
Bu 6 hasletin hulas-i camiasından insanda 7 nci bir haslet ortaya çıkarki o da Haseddir...

Hased aynı zamanda nimetin vucudunuda isbat eder..zira olmayana hased edilmez.Hiç kimse birisinin okur yazar olduğuna hased etmez.Çünki kendisinde de vardır.Ama o temel ilmin üzerindeki olan marifete hased ederler.

Şehvet 》 behimiyet
Gadab  》 seb'ğiyet ( yırtmak
                 Parçalamak kahretmek
                  Sökmek )
Heva    》 Şeytaniyettir..

Hased, cehil ve hırstan neşet eder.ilk defa şeytandan sadır oldu.muhtelif dereceli olarak herkeste bu kapiliyet veya istidad bulunur.Fakat herkeste yönü farklı farklı olur.Bu tahayyül ve tasavvurlarda kendini gösterir.Akıl ona ifna - yok etme - edemezse aklı bloke eder.Akıl onu bloke edip yok ederse hayra tebdil eder.Hayalde ve tasavvurda hapseder.Buda hayra hizmet için potansiyel enerji olarak akıldaki doğru yönde olan şekline kuvvet verir.Hani mektubat 34 de hasedin yönüne kuvvet verir.Bunlar kontrolsüz enerji yumağıdırlar.Yönü hayır olursa çok iyi hizmet ederler.insanı kabuğundan çıkaran enerjilerdir...
Hased , gıybet , adavet , kin , nefret ruhtaki potansiyel enerji depolarıdır..Bunlar olmasaydı insanı harekete geçiren şey olmazdı..Bunlar kontrolsüz ruhani enerjilerdir..

Eğer tahayyül ve tasavvurdaki mertebesi taakkul - akıl - onu kontrol edemezse , hased aklı kontrol altına alır..O zaman çok çeşitli korkulu hastalıklara mazhar olur..

Üstad hz.leri der ki ; Hased ettiğin şeyin akibetine bak .Dünyalıksa değmez , fani.Eğer uhrevilikse ondan yok olmasını değil Rabbinden banada olmasını istemek ,Allah cc 'ın  payına razı olmaktır..

Hadis-ı şeriflerde :

"Nimetli kimseler kıskanılır "

"Hased eden kişi benim nimetime düşmandır, yaptığıma düşmandır,
yaptığıma kızgındır , kullarım arasında paylaştırdığım nimetlere razı değildir."
diye ..Cenab-ı Hak buyurmuş.

Kıskanan kimse makam ve mevki sahibi olamaz..

Kontrolsüz ve yönsüz hased dermansız bir hastalıktır..

Hased aynen şuna benzer : Hani ağaca sarılıp ağacın kurumasını sağlayan sarmaşığa benzetiliyor.Ağacın gövdesindeki neminden istifade ediyor.Sonra ağaç dayanamayıp ölüyor.Hased de böyledir.Kişi kendi kendini kurutuyor.Hased edene rahatlık yoktur.Hased adamı kör eder, nimetleri göremez.Keder'in kaynağıdır.Nefreti eden belaları biçer.Hased eden kişi idam ipini boğazına kendisi takmış olur.Tüm düşmanlık giderilebilir.Ancak hasedle kaynaklanan düşmanlık giderilmez..

Mektubat : 266

Çünki 

" Hased evvela》hasidi》ezer,
                                      》 mahveder
                                      》yandırır."

EZER : Yolun üzerinde olanı ezerler veya tehlikeli yere gidersin üstüne bir şey düşer ezilirsin gibi..
ikiside Adetullaha zıt hareket Adeta Allah'ın iradesine karşı durup direnmektir.Zahirde şahsa karşı tekzib çıkıyor.O da onu eziyor, mahvediyor ve yandırıyor.Hem hayrihi ve şerrihi ye zıt oluyor.Hased ettiği şey bunu ezmiyor, yandırmıyo ve mahvetmiyor..Allah yapıyor.Çünki hasmına geleni veren o'dur.Onu iktiza eden esma ve sıfata tekzib çıkıyor..Adetullah kanunları herkeze rağmen işliyor..Sen ne kadar ona uygun yaşarsan rahat edersin..

Mektubat : 266

"Hased in çaresi :
Hasid adam
Hased ettiği şeylerin
akibetini düşünsün "

Devreye hem dimağın meratiblerini hemde kalbi hassasiyetlerini devreye soksun.Nefis bu iki kaynağı unutturuyor..Hem tanımadığın ve tanıyorsun ama nimetleri gizli ...niye hasedin ortaya çıkmaz .
Hased olması için :
1- Hazır olmalı, ihate edip görmeli
2- Daha çok tanıdık olmalı..ki ona gelen nimetine rahatsız olmalı..

"Zaten uhrevi meziyetler ise, zaten onlarda hased olmaz"

Hem buradan orayı görmüyoruz. Hem bütün esma orada dengeli tecelli edeceğinden muvazenesizlik olmaz.Burada esmaların bizdeki zuhurları hem nisbi hem derece derecedir. Bundan dengeli , muvazeneli bakamıyoruz.Bu bakamamadanda  garip garip ayrık otları bitiyor fıtratımızda... Galiba hased zahir isimlere bakıyor ve fiili esmalara bakıyor.

Mektubat :266

"Eğer uhrevi hizmetler ise,
Zaten onlarda hased olmaz..
eğer onlarda dahi hased yapmsa;
ya kendisi riyakardır,
ahiret malını dünyada mahvetmek ister
veyahut
mahsudu riyakar zanneder,
haksızlık eder,
zülmeder."

Demek uhrevi meziyetlere de hased ederse;
1- ya riyakardır,ahiret malını dünyada mahvetmek ister.
2- mahsudu riyakar zannedib hem zülmeder hemde su-i zan eder.

Mektubat : 276

Gıybet,
ehl-i adavet ve
hased ve
inadın
------------------------------------------------------
en çok istimal ettikleri alçakça bir silahtır...

Mektubat:426

"Nasılki bir insanın bir eli,
bir elini kıskanmaz ve
gözü,
kulağına hased etmez ve
kalbi
aklına rekabet etmez"

Mektubat : 478

"Bir meclis-i ihvana
güzel bir karı girdikçe,
riya,
rekabet,
hased
--------------------------------------------------
damarı intibah eder.

Lemalar : 156

"Umûr-u diniye ve uhreviyede 》rekabet,
》gıbta,
》hased ve
》kıskançlık
------------------------------------------------------
olmamalı ve hakikat nokta-i nazarında olamaz.

Şualar : 268

"Hased hased ettiği zaman bütün şerdir,baziyete lüzum yoktur."

Şu tarafına,bu tarafına değil ayırd ettirmez...komple ona hased eder.Hayrını,şerrini hepsini dümdüz eder..

H.Ş : 98

"Evvela umur-u uhreviyede
》hased ve
》müzahemet ve
》münakaşa
--------------------------------------------------
olmadığından"

Sözler :639

"Zira münakaşa
》ya gıbtadan
》yada hasedden
---------------------------------------------
gelir"

Demek münakaşa
》 ya gıbtadan
》 yada hasetten
----------------------------------------------

Mektubat :266
"Eğer adavet hasedden gelse,o bütün bütün azabdır"

hased insana büyük bir azaba vesiledir..

Barla : 273

   İşte
》küfür bir divaneliktir,
》dalalet bir sarhoşluktur,
》gaflet bir sersemliktir ki;
---------------------------------------------------
bâki meta' yerine fâni meta'ı alır.

işte şu sırdandırki;ehl-i dalaletin hissiyatları şiddetlidir..
》inadı
》hırsı,
》hasedi
-----------------------------------------------------
gibi her şeyi şediddir..

Bir dakika meraka değmeyen bir şeye, bir sene inad eder.

Ahirete ciddi teveccüh etmedikçe insanda
》inad
》hırs ve
》hasedi
》merakı
-------------------------------------------------------
dünyaya ve dünyalıklara olur ve çok kuvvetli olur.

Demek bunlar çok kuvvetli bağdırlar.
Hem hased 》hissiyatmış.
Ruhun 4 hassasından olan
》zihayattır'da
Hissiyatların şecere-i hilkatteki yeride 》arş'tır..

Devamında
"Evet küfrün divaneliğiyle,
dalaletin sekriyle,
gafletin şaşkınlığıyla
--------------------------------------------------
fıtratın ebedi ve ebed müşterisi olan bir latife-i insaniye sukut eder;ebedi şeyler yerine fani şeyler alır,yüksek fiat verir.Fakat müminde dahi bir maraz-ı kalbi var.
O ehl-i dalalet gibi,ehemmiyetsiz şeylere ziyade ehemmiyet verir.Lakin çabuk kusurunu anlar,istiğfar eder,ısrar etmez."

"Latife-i insaniye sukut eder" Allah u alem bu latife-i Rabbaniye olabilir..
Veya latife-i insaniye ayrı bir latifedir.Yani latife-i Rabbani değil ki öyle görünüyor..

Gayr-i münteşirde :
"Evet küfrün cinnetiyle
dalaletin sekriyle
gafletin baygınlığıyla
------------------------------------------
ebedi ve ebed müşterisi olan bir latife-i insaniye sukut eder,ebedi şeyler yerine fani şeyleri alır,yüksek fiat verir."

Demek
küfür    》divanelik , cinnetlik
dalalet 》sekriyle
gaflet   》 şaşkınlığıyla,
                 baygınlığıyla...

Burada ve Kast:104 de de "latife-insaniye " diye bir latifenin varlığı ortaya çıktı.Ve bu latife-i Rabbaniye değil..Bu Allah u alem kalbte..

Bu latife-i insaniyede ne var?
Kast :104
hırs-ı hayat ve hıfzı ve
zevk-i hayat ve aşkı
-------------------------------------------------
taşıyan

Ve
Fıtrat-ı insaniyede dercedilen bir cihaz-ı insaniye,
çok esbab ile yaralanmış,
sair letaif-i kendiyle meşkul edib
----------------------------------------------------
sukut ettirmeye başlamış;

vazife-i hakikiyelerini onlara unutturmağa çalışıyor"

kim yapıyor bunu ?
latife-i insaniye yapıyor.Çünki bozulmuş.Bozulunca bu hem diğer latifeleri kendiyle meşgul ettiriyor hem sukut ettiriyor.
Bu latifenin içinde
》hırs-ı hayat ve hıfzı
》zevk-i hayat ve aşkı
----------------------------------------------------
taşıyor,var.

Ve yapısında
Barla 273 de

"Fıtraten ebedi ve
fıtraten ebed
--------------------------------
müşterisi olan bir latife-i insaniye sukut eder"diyor.

demek içerisinde bunlar var
latife-i Rabbani ise
》müşahedetullah var

Bu bozulunca 》ebedi şeyler yerine fani şeyleri alır,yüksek fiat verir.

Bu 》küfrün divaneliğiyle
      》dalaletin sekriyle
      》gafletin şaşkınlığıyla
--------------------------------------------
oluyor.

Fakat mü'minde dahi bir maraz-ı asabi bulunuyor veya maraz-ı kalbi var
-----------------------------------------------------
o dahi ehl-i dalalet gibi ehemmiyetsiz şeylere ziyade ehemmiyet verir.Lakin çabuk kusurunu anlar,istiğfar eder,ısrar etmez."

Maraz-ı asabi
》maraz:hastalık illet dert bela
》asabi: sinir ,öfkeli

Sinir , öfke : birşeye haddinden fazla değer vermekten kaynaklanıyor.Hem o şeyin siyak ve sıbakını idrak etmeden hakikatini bilmeden , yani benim davama mı ? ideallerime mi ? veya beşeriyetime mi ? saldırıyor ayırd edememekten.Hem öfkelendiren kişiyle çok değer vermekten , ondan onu ummadığından veya beklemediğinden...

Hem kendi bütünlüğünü kaybetmekten.Yani dışarıya çok fazla değer vermekten ve donanımlarının bütünlüğü unutmaktan...

Kafir,dalalet ehli ve gaflet ehilleri gibi verilmemesi gereken ebedi ve ebed müşterisi olan latife-i insaniyeyi o da faniye vermekten öfkenin ifradı çıkıyor.

mümin aslında , armoni ,asude,ahesde,rolantide olması lazım iken..ondada asabilik oluyor ki;bu şeytandandır der hadis..kafir de hadi hadi var. Onlarda şeytan hakim olduğundan :
hem maraz-i asabi var.
hemde maraz-i kalbi var.

Demek müminde o fani şeylere fiat olarak ebediyi verirse.
》hem latife-i insaniyesi sukut eder.
》hem maraz-i asabi olur.
》hem maraz-i kalbi olur.

Kendisi nasıl bilir:

"Bir dakika değmeyen bir şeye,bir sene inad eder"

Bu o latifenin sukut ettiğine delildir..Değmeyen şeye ebedi latifesini ebedi konuşmamaya, ebedi ona kin ve nefret etmeye harcamış.
Ebed latifesine -eline -ne verirsen onu ebedi yapar.Bu latifenin eline ulvi şeyler yerine,yok bana şöyle dedi,yok şöyle baktı vs lerin izini sürüyorsun,takib ediyorsun...bu sukutun ifadesi değil de nedir?
Bu latife-i insaniyenin şaşkınlığını, sukutluğunu gösteriyor.

Bu latifenin bir zararıda : sair lataifi kendiyle meşgul edip sukut ettirmeye başlamış; vazife-i halikiyetlerini onlara unutturmağa çalışıyor..

Hem hislerden olanı
》inadı ve
》hırsı ve
》hasedi
--------------------------------------
şedid yapıyor.Bu latife-i insaniye bunları şiddetli yapıyor..

Hem maraz-i asabiyi 》
hem maraz-i kalbiyeyi de》
-----------------------------------------------
bu yapıyor.Yani latife-i insaniyenin bozulmasından oluyor..bunlar..

latife-i insaniyenin özelliği : Eline aldığı hislere ebediyet veriyor.Ebedi gibi davranmasına vesile oluyor..

Bu latife-i insaniye hislerin ifratlarını ortaya çıkarıyor.Budur hislerin ifradlarını ortaya çıkaran onu da:Ebedî ve ebed için olan bu latife bozulunca alt seviyedikelere böyle yansıyor.Onları ifradlarına taşıyor,ifradlarını tetikliyor..